Triallom! (= Triallaimis!)

Bíodh gur ‘Beo’ is ainm don iris beolíne seo, triallfaimid tamall i measc na marbh an chéad iarraidh seo. Faoi screamh na mblianta a bhíonn fíordhúchas na hÉireann i gcóngar is i gcéin. Is mór an dealú béascna, dar leat, idir an dá shraith ainmneacha thíos, nuair a dhearcfas tú orthu de chéaduair:

Peig Sayers Robert Tenpenny Nioclás Tóibín James Hawkins Seán hInnéirghe/John Henry Eugene Archibald Cóilín Fiodhnaise Mac Donncha Lawrence Biggar Aodh Ó Duibheannaigh Mary Barnacle

Samhlaítear taobh amháin, an dream ar dheis thuas, leis an mBéarla, tharla gur faoi athchruth sloinne anois iad, cruth a cheileann a ndúchas orainn.

Tenpenny, cé go maireann Tempany agus Mac Atamney fós féin. Ní mé nach as an dream seo, Clann an Tiompánaigh, a baistíodh Tamney Hall Mheiriceá. Caithfidh sé gurbh ea?

Fear eile ar an gcoigrích thiar, nach n-áirítear go coiteann mar Ghael é, is ea Billy the Kid, nó mar a bheireadh sé air féin i ndeireadh achair, ‘William Bonney’. Ba de Chlainn Chárthaigh ó cheart é, tá a fhios an méid sin. Ar de bhunadh na hÉireann a mháthair? ‘Of Irish parentage’ a scríobh nuachtán a linne agus é ag trácht ar Billy. Ba é an t-ainm a bhí air, William Henry Mc Carty, ach ‘Henry Mc Carty’ ba ghnách leis a thabhairt air féin i dtús a réime. Catherine Mc Carty a bhí ar a mháthair agus Joe/Josie Mc Carty, ba é a dheartháir. Meastar gur William Henry Mc Carty a bhí ar a athair, ach níl an méid sin cinnte glan. Rith an t-ainm ‘Kid Antrim’ le Billy chomh maith. Ó William Henry Harrison Antrim, a leasathair, a ghreamaigh an leasainm úd de.

Maidir le ‘Bonney’, shíl mé seal go mb’fhéidir gurbh é ‘banaí’, an focal Gaeilge, a sholáthair an t-athshloinne dó, óir bhain cáil tarraingt na mban agus obair na muc leis in amanna éagsúla dá achar gearr saoil. Tharraingeodh ceachtar den dá ghné sin dá shaol ‘banaí’ air. Is é mo bharúil gurbh é Bonney sloinne díomhaoin na máthar agus gur ghlac an mac le Bonney agus lena chéad ainm baiste araon, William/Billy, san am ab fhearr rith maith ná drochsheasamh. D’fhágfadh sé sin mar William Bonney, nó Billy Bonney é.

Bonny? An féidir gur dá sliochtsan í máthair Scorach Missouri/Billy the Kid? Rugadh Catherine Bonney tuairim na bliana 1840.

Cuid eile díobh sin as sraith ‘ghallda’ an liosta thuas, is féidir gur ag ceilt sloinne Gaeilge atáid:

James Hawkins = Glaisne Ó hEachaidhean (= Haughian) Eugene Archibald = Eoghan Mac Giolla Easpaig (= Mac Gillespie) Timothy Bywater = Tomhaltach Ó Srutháin (= Sruffaun) Mary Barnacle = Mór Ní Chadhain (= Coyne) Lawrence Biggar = Lochlann Mag Uidhrín (= Mac Givern)

Cé shamhlódh agus sinn ag tagairt thuas ar ball d’údar an duain ‘Tuilleadh feasa ar Éirinn óigh’, Giolla na Naomh Ó hUidhrín, go snaidhmfí a shloinne riamh le logainm de chuid na hAlban, ‘Bigger’? Is iomaí cor a chuireas an sloinne de scaití.

Is féidir scéala a chur chuig Seosamhag an ríomhphost macmuiri@ireland.com